Του Γ. Χρυσικόπουλου
Σχεδόν τρία χρόνια μετά την “πρεμιέρα” του στη μάχη κατά της Covid19, το εμβόλιο της AstraZeneca αποσύρεται παγκοσμίως. Η επίσημη αιτιολογία αφορά στο ότι έχουν κυκλοφορήσει νέα πιο αποτελεσματικά εμβόλια από αυτό, όμως πολλοί τη συνδέουν με την παραδοχή της εταιρείας ότι το εμβόλιό της μπορούσε να προκαλέσει μια σπάνια παρενέργεια που σχετίζεται με την πήξη του αίματος (TTS) και κατάληξη θανατηφόρες θρομβώσεις.
Τα βαθύτερα αίτια μπορούν να αναζητηθούν στις δεκάδες αγωγές που έχει σε βάρος της η εταιρεία από συγγενείς ανθρώπων που πέθαναν μετά τη χρήση του εμβολίου και ο θάνατος τους σχετίστηκε με αυτό. Το θέμα γίνεται ακόμα πιο ενδιαφέρον, αν αναλογιστεί κανείς ότι παγκοσμίως ασκήθηκαν πιέσεις σε βάρος όλων αυτών, όσοι στράφηκαν κατά της AstraZeneca για τη δικαίωση των νεκρών τους.
Από τη δόξα στις αγωγές
Το εμβόλιο της βρετανοσουηδικής AstraZeneca αναπτύχθηκε σε συνεργασία με το Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης. Εγκρίθηκε για χρήση στο Ηνωμένο Βασίλειο τον Δεκέμβριο του 2020 και ο πρώτος εμβολιασμός εκτός δοκιμής χορηγήθηκε στις 4 Ιανουαρίου 2021. Διακινήθηκε σε περισσότερες από 150 χώρες με δεκάδες εκατομμύρια λήπτες, με την αποτελεσματικότητα του εναντι του κορωνοϊού να εκτιμάται πάνω από το 80%.
Η αίτηση της εταιρείας για απόσυρση του εμβολίου υποβλήθηκε στις 5 Μαρτίου και τέθηκε σε ισχύ στις 7 Μαΐου, σύμφωνα με την Telegraph. Ο λόγος που επικαλέστηκε η εταιρεία είχε να κάνει με το “πλεόνασμα” αποτελεσματικότερων εμβολίων, που ουσιαστικά οδήγησε το “παλιό” εμβόλιο της εκτός ανταγωνισμού. Ωστόσο, η AstraZeneca βρίσκεται εδώ και αρκετό καιρό στα δικαστήρια με θύματα και συγγενείς θυμάτων από παρενέργειες του εμβολίου της. Κι αυτό γιατί μελέτες, αλλά και έγγραφο που κατέθεσε η ίδια σε ένα από τα δικαστήρια στη Βρετανία, δείχνουν ότι το εμβόλιο της θα μπορούσε να προκαλέσει σπάνιες παρενέργειες όπως θρόμβους αίματος και χαμηλό αριθμό αιμοπεταλίων στο αίμα.
Ομαδικές αγωγές και ανεξιχνίαστοι θάνατοι
Η παραδοχή έγινε αφότου η εταιρεία δέχθηκε ομαδική αγωγή στο Ηνωμένο Βασίλειο, στην οποία οι ενάγοντες ισχυρίζονταν ότι το εμβόλιο είχε προκαλέσει θανάτους και σοβαρές παθήσεις, ζητώντας αποζημίωση έως και 100 εκατομμυρίων λιρών για περίπου 50 θύματα.
«Είναι παραδεκτό ότι το εμβόλιο AZ μπορεί, σε πολύ σπάνιες περιπτώσεις, να προκαλέσει TTS. Ο αιτιολογικός μηχανισμός δεν είναι γνωστός», ανέφερε η AstraZeneca σε δικαστικά έγγραφα τον Φεβρουάριο, σύμφωνα με την Telegraph.
Ο πατέρας δύο παιδιών Τζέιμι Σκοτ, ο οποίος υπέστη μόνιμο εγκεφαλικό τραύμα ως αποτέλεσμα θρόμβου αίματος και αιμορραγίας στον εγκέφαλο μετά τη λήψη του εμβολίου τον Απρίλιο του 2021, ήταν ο πρώτος που κατέθεσε αγωγή εναντίον της εταιρείας. Ο ίδιος δεν μπορεί να εργαστεί και αντιμετωπίζει πρόβλημα αυτοεξυπηρέτησης. Η σύζυγός του Κέιτ είπε στην The Telegraph: «Αυτός θα μπορούσε να ήταν οποιοσδήποτε από εμάς. Θα συνεχίσουμε να αγωνιζόμαστε για να εξασφαλίσουμε ότι κάθε οικογένεια – ανεξάρτητα από την ημερομηνία που το εμβόλιο προκάλεσε θάνατο και τραυματισμό – θα δικαιωθεί»..
Η θρόμβωση με σύνδρομο θρομβοπενίας (TTS) μπορεί να προκαλέσει δυνητικά θανατηφόρους θρόμβους αίματος λόγω του χαμηλού αριθμού αιμοπεταλίων στο αίμα στον άνθρωπο.
Τα “μικρά γράμματα” υπέρ της εταιρείας;
Ο Gareth Eve, σύζυγος της ραδιοφωνικής παραγωγού του BBC Lisa Shaw, που πέθανε τρεις εβδομάδες μετά τη λήψη της πρώτης της δόσης, είναι μεταξύ αυτών που έχουν αποσυρθεί από τη νομική αγωγή ενώπιον του Ανώτατου Βρετανικού Δικαστηρίου.
Τους είπαν ότι ο ισχυρισμός τους ήταν απίθανο να πετύχει επειδή ένα φυλλάδιο, που δόθηκε στα κέντρα εμβολιασμού, προειδοποιούσε για «εξαιρετικά σπάνιες περιπτώσεις θρόμβων αίματος με χαμηλά επίπεδα αιμοπεταλίων» μετά τον εμβολιασμό με το εμβόλιο AstraZeneca.
Ως αποτέλεσμα, δώδεκα οικογένειες έχουν αποχωρήσει από τη νομική διαδικασία.
Ο Eve είπε στην The Telegraph ότι ήταν «άδικο» που αυτός και άλλες οικογένειες συγγενών που πέθαναν μετά την προειδοποίηση δεν μπορούσαν να συνεχίσουν. Σύμφωνα με τον ίδιο, εγκατέλειψε τη μάχη «εντελώς απογοητευμένος», αφού «η κυβέρνηση και η AstraZeneca φαίνεται πως έχουν ξεμπερδέψει, βάζοντας μπροστά ένα τεχνικό πρόβλημα. Ο ίδιος εξηγεί πως πιέστηκε να αποσυρθεί από την ομαδική αγωγή, όταν βρέθηκε ενώπιον του διλήμματος να συνεχίσει ή να χάσει την ασφαλειστική κάλυψη του. «Αν δεν αφαιρούσα το όνομά μου από τη νομική αγωγή, δεν θα καλυπτόμουν από την ασφάλεια μου. Αν χάσω θα έπρεπε να καλύψω τα έξοδα της φαρμακευτικής εταιρείας, τα οποία μπορούν να ανέλθουν σε εκατοντάδες χιλιάδες λίρες».
Σε αυτόν και σε άλλες οικογένειες προσφέρθηκε αποζημίωση 120.000 λιρών (150.700 $) από την κυβέρνηση για την απώλεια των αγαπημένων τους.
Η Sarah Moore, συνεργάτης της δικηγορικής εταιρείας Leigh Day, η οποία υποβάλλει τις νομικές αξιώσεις, εξέφρασε τη λύπη της για την απόσυρση του “Gareth και των άλλων οικογενειών που επηρεάστηκαν. «Αυτές οι υποθέσεις δεν πρέπει να διεκδικούνται μέσω των δικαστηρίων. Εάν υπήρχε ένα λειτουργικό σύστημα υποστήριξης, τότε δεν θα ήταν απαραίτητη η δικαστική προσφυγή» συμπλήρωσε.
Η AstraZeneca είπε στην The Telegraph: «Τα συλλυπητήρια μας εκφράζονται σε οποιονδήποτε έχει χάσει αγαπημένα πρόσωπα ή ανέφερε προβλήματα υγείας. Η ασφάλεια των ασθενών είναι η ύψιστη προτεραιότητά μας και οι ρυθμιστικές αρχές έχουν σαφή και αυστηρά πρότυπα για να διασφαλίζουν την ασφαλή χρήση όλων των φαρμάκων, συμπεριλαμβανομένων των εμβολίων
Στα δικαστήρια και με την Ε.Ε.
Οι απανωτές αλλαγές στα εμβολιαστικά προγράμματα των χωρών αλλά και η διεξαγωγή ανεξαρτήτων ερευνών από ρυθμιστικές αρχές για τις πιθανές παρενέργειες του εμβολίου δεν ήταν τα μόνα προβλήματα για την AstraZeneca, καθώς είχε να αντιμετωπίσει και τον «εκνευρισμό» της Ε.Ε. για το χρονοδιάγραμμα των παραδόσεων.
Τον Απρίλιο του 2021 η Ε.Ε., έχοντας τη στήριξη όλων των κρατών μελών της, μήνυσε την AstraZeneca για παραβίαση της σύμβασης προμήθειας για 300 εκατομμύρια δόσεις του εμβολίου. Με επιχείρημα πως είχε λάβει μόνο 30 εκατομμύρια εμβόλια τους πρώτους τρεις μήνες του 2021, από τα 90 εκατομμύρια που έπρεπε να παραδώσει η εταιρεία, εν τέλει έχασε τη νομική μάχη με αίτημα να υποχρεωθεί η εταιρία να παραδώσει 120 εκατομμύρια δόσεις.
Ο διευθύνων σύμβουλος της βρετανικής εταιρείας, Πασκαλ Σοριότ, είχε δηλώσει ότι δεν θα έκανε τίποτα διαφορετικά. Σε συνέντευξή του στο BBC το 2022, σημείωνε πως «παρά τις αναποδιές, παραδώσαμε τρία δισεκατομμύρια δόσεις [του εμβολίου] και σώσαμε ένα εκατομμύριο ζωές».
