Γράφει ο Γιάννης Βασιλακόπουλος
Είναι φορές που η τύχη, η μοίρα παίζει παράξενα παιχνίδια τέτοια που όχι μόνον γράφουν μια πτυχή της ιστορίας, αλλά και την καθιστούν ”όμηρο” στις διαθέσεις τους. Αυτά τα ”παιχνίδια” δεν λείπουν από την ιστορία του Ελληνικού Κινηματογράφου, έχοντας μάλιστα δαδραματίσει κομβικό ρόλο στη συνολική διαδρομή συγκεκριμένων ηθοποιών και συνεπικουρούμενα από χοντρά ”ανθρώπινα” λάθη τεράστιων σκηνοθετών.
Όταν ο Μιχάλης Κακογιάννης καταπιάστηκε με το να δώσει κινηματογραφική ”σάρκα και οστά” σε μνημειώδη γραφτά του Καζαντζάκη δεν ήταν λίγοι εκείνοι που τον προειδοποίησαν ότι παίρνει μεγάλο ρίσκο. Ο υπερταλαντούχος Κύπριος δεν τους άκουσε -ευτυχώς – και, πιάνοντας ον μύτο από εκεί που τον άφησε ο Ντασέν με το Ο Χριστός ξανασταυρώνεται του 1957 και το 1964 ”σκάρωσε” τον αθάνατο ”Ζορμπά” . Και δοξάζονται ως σήμερα όλοι οι συντελεστές αυτού του μνημείου κινηματογραφικού μεγαλείου. Όλοι, μπορεί. Όχι όμως όσο έπρεπε. Ο Σωτήρης Μουστάκας που ενσάρκωσε ασυναγώνιστα τον ρόλο του ”τρελού του χωριού” ήταν τότε μόλις 24 χρόνων και δεν ήταν πολύς καιρός που τον είχε ανακαλύψει ο Νίκος Σταυρίδης σε μια περιοδεία του θιάσου του στη Λεμεσσό. Σήμερα είναι πάγκοινη παραδοχή ότι αυτός ο ξερακιανός Κύπριος ήταν ένας μεγάλος ηθοποιός. Κι αυτό δεν είναι ούτε ένας βερμπαλισμός, ούτε μια προσέγγιση τιμής στη μνήμη του. Ο Μουστάκας στο ουσιαστικό ντεμπούτο του, στον ”Ζορμπά” του Κακογιάννη άγγιξε το χρυσό ”αγαλματίδιο” το οποίο έχασε από μια λανθασμένη εκτίμηση του μεγάλου σκηνοθέτη. Τη σχετική ιστορία αλλιεύουμε από τις δημοσιεύσεις που κάνει κατά καιρούς ”Το σπίτι του ηθοποιού”, όπου αναφέρεται ότι : «Ο Σωτήρης Μουστάκας έκανε το ντεμπούτο του στην ταινία “Ζορμπάς” ενσαρκώνοντας τον τρελό του χωριού. Ο άγνωστος, τότε, ηθοποιός εντυπωσίασε με το τέμπο και την εκφραστική του δεινότητα. Η ερμηνεία του τον πήγαινε κατευθείαν για το Όσκαρ δεύτερου ανδρικού ρόλου, όπως έλεγαν οι εκτιμήσεις. Δυστυχώς, ο σκηνοθέτης δεν υπολόγισε αυτήν την παράμετρο, καθώς υπήρχαν όροι για τη διεκδίκηση του Όσκαρ. Απαράβατος όρος από την επιτροπή απονομής των Όσκαρ ήταν η χρονική διάρκεια της εμφάνισης του κάθε ηθοποιού και ο Σωτήρης Μουστάκας με την εξαιρετική του ερμηνεία υπολειπόταν κατά δύο μόλις λεπτά για να διεκδικήσει το βραβείο. Η υποψηφιότητά του ακυρώθηκε κι ο ίδιος έμεινε με την πίκρα του αποκλεισμού προτού από την κινηματογραφική δόξα». Έτσι ο πραγματικά τεράστιος ηθοποιός αδικήθηκε από τη συγκυρία και το διαμέτρημα του δεν αναγνωρίσθηκε στις πραγματικές του διαστάσεις.
