Του Βασίλη Σπυρόπουλου
Μετά την Φινλανδία, τον περασμένο Απρίλιο, και η Σουηδία έγινε δεκτή στην Βορειοατλαντική Συμμαχία, ύστερα από “μπαράζ” εμποδίων από την πλευρά της Τουρκίας και του προέδρου Ερντογάν και από την Ουγγαρία του “σκληροπυρηνικού” Όρμπαν. Οι αντιστάσεις κάμφθηκαν, οι διπλωματικές συζητήσεις, στο προσκήνιο και το παρασκήνιο, απέδωσαν καρπούς και η Σουηδία αποτελεί το 32ο μέλος του ΝΑΤΟ. Ο δρόμος, όμως, μέχρι τον τελικό στόχο της Στοκχόλμης δεν ήταν ανοιχτός, όπως θα υπέθετε κάποιος αφελής, αφού οι διεθνείς συγκυρίες και οι γεωπολιτικές “διαμάχες” δημιουργούσαν ένα ομιχλώδες σκηνικό, με αμφίβολή έκβαση, μέχρι και την τελευταία στιγμή.
Το χρονικό
Η Σουηδία ανακοίνωσε τον Μάιο του 2022 την πρόθεσή της να θέσει υποψηφιότητα ένταξης στους ασφαλείς κόλπους του ΝΑΤΟ, καθώς ένιωθε από την πρώτη στιγμή την απειλή του πολέμου, με την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία. Αναγκάστηκε να εγκαταλείψει την πολιτική ουδετερότητας που τηρούσε τουλάχιστον από τον 19ο αιώνα και το τέλος των Ναπολεόντειων πολέμων. Στους δύο Παγκόσμιους πολέμους κράτησε ουδέτερη στάση, όπως επίσης και αδέσμευτη στρατιωτική πολιτική, μετά το τέλος του Ψυχρού Πολέμου, ο οποίος στις μέρες μας μοιάζει να περνά μια φάση αναβίωσης.
Η άρνηση της Άγκυρας
Η Τουρκία ήταν η πρώτη που αρνήθηκε την ένταξη της Σουηδίας στην Βορειοατλαντική Συμμαχία, θέτοντας ως βασική προϋπόθεση την υιοθέτηση πιο σκληρής στάσης απέναντι σε ομάδες που η ίδια θεωρεί απειλή για την ασφάλειά της, όπως οι Κούρδοι του PKK και τα μέλη ενός δικτύου που κατηγορούνται για το πραξικόπημα του 2016. Η αντιπαράθεση μεταξύ των δύο χωρών ήταν έντονη και οι τουρκικές αξιώσεις προκάλεσαν αντιδράσεις στο εσωτερικό της Σουηδίας. Ακροδεξιά κόμματα εκδήλωσαν την αντίθεσή τους, με διαδηλωτές να καίνε το Κοράνι και ομοίωμα του Τούρκου προέδρου και την σουηδική κυβέρνηση να καταδικάζει τα γεγονότα.
Διαδηλώσεις στην Σουηδία κατά της Τουρκίας και του Ερντογάν
Ύστερα από πιέσεις και της Ουάσινγκτον, η Άγκυρα έβαλε “νερό στο κρασί της”, αφού πρώτα πήρε από την Στοκχόλμη αυτό που ήθελε: την ψήφιση αυστηρότερης νομοθεσίας όσον αφορά την τρομοκρατία, εξέλιξη που πλήττει το PKK, που έχει χαρακτηρισθεί “τρομοκρατική οργάνωση” από το 1980 στην σκανδιναβική χώρα. Στην Σουηδία ζουν περίπου 100.000 Κούρδοι, οι οποίοι θεωρούν ότι πλέον δεν είναι ασφαλείς ούτε σε μια χώρα που έδινε ανέκαθεν μεγάλη βαρύτητα στην προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Κούρδοι που μένουν στην Σουηδία κάνουν λόγο για αύξηση της παρακολούθησής τους, για έρευνες των υπηρεσιών ασφαλείας σε αιτούντες άσυλο και για κλείσιμο τραπεζικών λογαριασμών κουρδικών φιλανθρωπικών οργανώσεων.
Ο ουγγρικός “σκόπελος”
Αν η Τουρκία έφερνε συνεχώς εμπόδια στην είσοδο της Σουηδίας στην Συμμαχία, για περίπου δύο χρόνια, τι να πει κανείς για την στάση της Ουγγαρίας, η οποία δήλωνε αρχικά ότι θα έδινε άμεσα το “πράσινο φως”, αλλά στην πορεία άλλαξε γνώμη. Ο Βικτορ Όρμπαν, αφού πρώτα παραξένεψε όλους τους συμμάχους στο ΝΑΤΟ για την φιλική του διάθεση απέναντι στην Ρωσία, σχετικά με την εισβολή στην Ουκρανία, άρχισε τις κατηγορίες εναντίον της Σουηδίας, με την δικαιολογία ότι οι πολιτικοί της λένε «κατάφωρα ψέματα» για την ποιότητα της δημοκρατίας στην Ουγγαρία.
Το μαχητικό αεροσκάφος Gripen της σουηδικής SAAB
Όλα άλλαξαν μετά την αμυντική συμφωνία που έκλεισε με την Σουηδία, για την αγορά τεσσάρων μαχητικών αεροσκαφών SAAB Gripen, ενισχύοντας σημαντικά τον ουγγρικό στόλο που πλέον περιλαμβάνει 14 τέτοια μαχητικά. Η SAAB, η μεγάλη σουηδική βιομηχανία, που φτιάχνει ό,τι μπορεί κανείς να φανταστεί, πιστή στο δόγμα της αυτόνομης ανάπτυξης και παραγωγής μαχητικών εδώ και 70 χρόνια, έχει πουλήσει τον συγκεκριμένο τύπο αεροσκάφους σε πολλές χώρες της Ασίας και στην Βραζιλία. Μάλιστα, οι ειδικοί στην αμυντική ασφάλεια θεωρούν ότι μπορεί να αποτελέσει “πονοκέφαλο” για την ρωσική αεροπορία, καθώς διαθέτει υπερσύγχρονα συστήματα τελευταίας γενιάς και είναι πολύ αξιόπιστο σε αερομαχίες κοντινών και μακρινών αποστάσεων.
Τα “κέρδη” από την ένταξη της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ
Η ένταξη της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ αναμφίβολα ενισχύει την παρουσία της Συμμαχίας στην κρίσιμη γεωπολιτικά περιοχή της Βαλτικής Θάλασσας, δημιουργώντας έναν ακόμη “πονοκέφαλο” για την Μόσχα και τις βλέψεις της στην ευρύτερη περιοχή. Αν και η Σουηδία δεν διαθέτει ενισχυμένη στρατιωτική παρουσία, έχει σύγχρονη πολεμική αεροπορία και ναυτικό και έχει δεσμευτεί να αυξήσει τις αμυντικές της δαπάνες για να φτάσουν τον στόχο του ΝΑΤΟ για 2% του ΑΕΠ.
Η αντίδραση της Μόσχας
Όπως αναμενόταν, η Μόσχα αντέδρασε αρνητικά στην απόφαση της Σουηδίας και της Φινλανδίας να εγκαταλείψουν την πολιτική μη προσχώρησης και να επιδιώξουν την ένταξη στο ΝΑΤΟ, προειδοποιώντας για “απροσδιόριστα αντίμετρα”. Η Ρωσία έχει τονίσει ότι η εξέλιξη αυτή επηρέασε αρνητικά την κατάσταση ασφαλείας στη Βόρεια Ευρώπη, η οποία «ήταν προηγουμένως μία από τις πιο σταθερές περιοχές στον κόσμο». Για το Κρεμλίνο, η Φινλανδία είναι μια εχθρική χώρα, όπως και η Σουηδία, προφανώς, αφού πέρασε επίσημα στο στρατόπεδο της νατοϊκής επιρροής. Πάντως, κανείς δεν μπορεί να αποκλείσει τίποτα, από την στιγμή που οι δύο σκανδιναβικές χώρες θεωρούν, με βάση και στοιχεία των μυστικών τους υπηρεσιών, ότι υπάρχει αυξημένος κίνδυνος ρωσικής παρέμβασης και υβριδικών επιθέσεων.
