ΣΟΦΙΑ ΤΣΙΓΚΟΥ – Πρόεδρος Συλλόγου Μικρασιατών Καβάλας:’’ Οι σχέσεις της ειρηνικής συνύπαρξης των λαών δεν πρέπει να βασίζονται στην σκόπιμη λήθη’’

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ στον Γιάννη Βασιλακόπουλο

Η συζήτηση μας με την κ. Σοφία Τσίγκου, πρόεδρο του Συλλόγου Μικρασιατών Καβάλας, έχει ιστορική, συμβολική και συναισθηματική αξία. Και τούτο γιατί εκατό και πλέον χρόνια από τον ξεριζωμό του Μιρασιατικού Ελληνισμού από τις Χαμένες Πατρίδες, η κ. Τσίγκου  κρατά ολοζώντανο το πολύτιμο ιστορικό χνάρι και στέλνει το μήνυμα ότι η λήθη δεν μπορεί να αποτελέσει θεμέλιο ειρηνικής γειτνίασης και συνύπαρξης με την Τουρκία.

Κυρία Τσίγκου , μιλώντας μαζί σας νιώθω σαν να είμαι μάρτυρας σε μια πλημμύρα ιστορίας.  Με τι χρειάζεται να παλέψετε από τη θέση σας καθημερινά για να κρατήσετε ολοζώντανο το τιμημένο, μα και μαρτυρικό χνάρι του Μικρασιατικού Ελληνισμού ;

Η ενασχόλησή μου με τον Σύλλογο Μικρασιατών είναι τρόπος ζωής, η καθημερινότητα μου είναι άρρηκτα δεμένη μαζί του και πραγματικά νοιώθω πολύ περήφανη. Είναι αγώνας ναι, αλλά  πιστεύω ότι για μας  που ευλογηθήκαμε να ζήσουμε με πρόσφυγες πρώτης γενιάς είναι ίσως πιο εύκολο γιατί έχουμε μπολιαστεί από τους τόπους που χάθηκαν, κυλούν στο αίμα μας, υπάρχουν στους χορούς και τα τραγούδια μας, στα μπαχάρια και στις μαγειρικές μας, στα βιβλία και τις ιστορίες μας, μα πιότερο απ όλα υπάρχουν στη Μνήμη μας. Είμαστε οι άμεσοι αποδέκτες της κληρονομιάς και είναι τιμή και χρέος μας να την διατηρήσουμε ακέραιη.

   Αλλά παράλληλα η αγωνία μας είναι μεγάλη αν θα σταθούμε ικανοί να κάνουμε τις επόμενες γενιές κοινωνούς της ιστορίας, του πολιτισμού, των αξιών, όλου αυτού του άυλου πλούτου που έφεραν μαζί τους οι πρόσφυγες προγονοί μας. Αγώνας καθημερινός μέσα από τις δράσεις μας να μένει ζωντανή η Μικρά Ασία. Χάρις στις πρώην και νυν διοικήσεις πού πέρασαν από το 1997 χρονιά της ίδρυσης του Συλλόγου, είμαστε σε θέση να περηφανευόμαστε για όσα πετύχαμε. Στήριγμα μεγάλο η πολυμελής χορωδία, τα χορευτικά μας, τα πολλά μέλη και οι φίλοι που χρόνια τώρα είναι στο πλάι μας και μας στηρίζουν. Και το μεγαλύτερό μας επίτευγμα το «Μουσείο Προσφυγικού Ελληνισμού» που ιδρύθηκε από το Σύλλογο (χάρις στα κειμήλια που συγκεντρώθηκαν από τον Μανώλη και την Έλενα Ζαχαροπούλου)  και πλέον έχει γίνει αναπόσπαστο κομμάτι της ιστορίας και του πολιτισμού της πόλης μας.

Ποιες είναι οι προτεραιότητες στη δράση του  Συλλόγου Μικρασιατών  Καβαλας;

Η διατήρηση της Μνήμης φυσικά και η παράδοση αυτής της απίστευτης κληρονομιάς μας στις επόμενες γενιές.

 Κι όλο αυτό πραγματοποιείται μέσα από τις εκδηλώσεις Μνήμης, τις παραστάσεις μας, τους χορούς, τα τραγούδια, τις εκδόσεις, τα προσκυνήματα στις πατρίδες της καρδιάς μας, τις μαγειρικές μας αλλά και τα γλέντια μας. Και φυσικά μέσα από το βιωματικό ταξίδι Μνήμης που γίνεται στο Μουσείο μας από το 2012. Ένα μουσείο που σηματοδοτεί την ταυτότητα των περισσότερων κατοίκων της προσφυγούπολης Καβάλας.

Γιατί σ αυτό το Μουσείο αντάμωσαν  οι αγαπημένοι μας από τις μακρινές πατρίδες  για να  ξεδιπλώνουν τις αναμνήσεις τους καθισμένοι  στα χαλάκια τα υφαντά,  βλέποντας τις  εικόνες τις ευλογημένες, διαβάζοντας τα έγγραφα και τα παλιά κιτάπια, να ζυμώνουν γλυκό ψωμί στην πινακωτή και σαν μερακλώσει ο καημός να  ξεχειλίζουν τα ποτηράκια του λικέρ, τα μπρούτζινα τα τάσια, χαρούμενοι γιατί δεν τους ξεχάσαμε μα τους χαρίσαμε ένα δικό τους λιμάνι  να αρμενίζουν τα κεντίδια της ζωής τους.

Το γεγονός ότι δεχόμαστε επισκέψεις από όλο τον κόσμο αλλά και το ότι παιδιά από όλες τις βαθμίδες εκπαίδευσης επισκέπτονται τον χώρο του Μουσείου βιώνοντας μέσα από τις ιστορίες των κειμηλίων όλη την παράδοση της Ανατολής,  μας δίνει ελπίδα ότι όλη αυτή η πολύτιμη κληρονομιά θα μείνει ζωντανή και το θεσπέσιο φως της Μνήμης θα ξεχύνεται ελεύθερο στον αέρα της πόλης μας.

Έχω βρεθεί  σε μερικές από τις χαμένες Πατρίδες. Θα ήθελα να μοιραστείτε μαζί μας το τι νιώθει ένας Έλληνας που η γενιά του κρατά από εκεί πατώντας αυτά τα χώματα .

Με τον Σύλλογο ταξίδεψα στα περισσότερα κέντρα του Ελληνισμού της Ανατολής, σκάλισα ιστορίες περπάτησα στα χνάρια της καταγωγής μου, χάραξα το όνομα της γιαγιάς μου στον τοίχο της έρημης εκκλησιάς που τώρα στάβλος είναι, αντίκρισα το σχολείο που γέννησε την πρώτη της γνώση, είδα το δάκρυ και την λαχτάρα των απογόνων να βρουν το σπίτι που στέγαζε την χαρά των τελευταίων ημερών του Ελληνισμού στις πατρίδες πέρα από το Αιγαίο.  Κάθε φορά ήταν σαν πρώτη φορά, δεν ξέρω γιατί αλλά υπάρχει ένα αόρατο νήμα που μας δένει μ αυτά τα μέρη.  Και κάθε φορά νοιώθουμε ευλογία σαν αντικρίζουμε την έρημη εκκλησιά, ψάχνουμε για ένα καλωσόρισμα, ένα κάλεσμα από τα έρημα σπίτια , απλώνουμε το χέρι αγγίζουμε τα μπρούτζινα ρόπτρα , ακούμε τους ψιθύρους , τις ανάσες, τις χαρές από τραπέζια γιορτινά και νοιώθουμε την απόγνωση και την απελπισία των δικών μας σαν κλείδωσαν την πόρτα τους και με το κλειδί σφιχτά στο χέρι διάβηκαν το κατώφλι για τελευταία φορά, αφήνοντας την καρδιά τους εκεί και τον βασιλικό να μαραίνεται στο παραθύρι…

Φτωχές οι λέξεις για να περιγράψουν την συγκίνηση του να παίρνεις χώμα φυλακτό  από τον τόπο που ξεκίνησε η γενιά σου, να ψάχνεις τα ίχνη του παππού σου δίπλα στη βρύση του χωριού που πήγαινε παιδί, να ακουμπάς τον τοίχο του γκρεμισμένου σπιτιού που γεννήθηκε η μαμά σου και να λυγίζεις από το βάρος των αναμνήσεων σαν θυμάσαι τον απόηχο των λόγων της σαν σου το περιέγραφε…

Εκατό χρόνια από την Μικρασιατική καταστροφή, πόσο ικανοποιημένη είστε από τον τρόπο που έχει ενσωματώσει τα γεγονότα η νεοελληνική κοινωνία και τον τρόπο με τον οποίον αυτά τίθενται στα διεθνή φόρα από το επίσημο Ελληνικό κράτος.

Εκατό χρόνια πέρασαν από τότε που μια ολόκληρη ρωμιοσύνη μεταφέρθηκε στη μάνα Ελλάδα. Σήμερα οι πληγές έχουν επουλωθεί και μπορούμε να εξετάσουμε το παρελθόν κάπως πιο ψύχραιμα. Με πάθος βέβαια, αλλά και με ήθος. Η ιστορική αλήθεια έχει πια καταγραφεί. Δεν ξεχνούμε λοιπόν αυτά που έγιναν. Πρέπει να τα γνωρίζουμε και να τα μνημονεύουμε. Πιστεύω ότι σήμερα έχουμε φτάσει σε καλό σημείο. Η πολιτεία αλλά περισσότερο  οι σύλλογοι μέσα από εκδηλώσεις, δράσεις και απίστευτα πολλές εκδόσεις έχουν δώσει την βαρύτητα που πρέπει στην πλέον μελανή σελίδα της ιστορίας μας. 

Έχουμε δρόμο όμως ακόμη. Πρέπει να απαιτήσουμε από την τουρκική πλευρά, να μην αρνείται τα γεγονότα, να αναγνωρίσει τις σκιές της ιστορίας της. Οι σχέσεις της ειρηνικής συνύπαρξης των λαών δεν πρέπει να βασίζονται στην σκόπιμη λήθη, αλλά στην αλήθεια και την ειλικρινή συγνώμη.  Η αποδοχή των ευθυνών, η αναγνώριση απ όλα κράτη της γης της Γενοκτονίας των Ποντίων των Μικρασιατών των Ανατολικοθρακιωτών όλων των Ελλήνων της Ανατολής  θα είναι μια δικαίωση γι αυτούς που χάθηκαν και μια γενναία πράξη ιστορικής δικαιοσύνης.  Απαραίτητη  επίσης η ίδρυση έδρας Μικρασιατικών  Σπουδών στα Ελληνικά πανεπιστήμια.

Αν κάθε ένας από εμας που έχουμε άμεση σχέση, δεν κατηγορεί  τους  άλλους αλλά προσπαθεί όσο μπορεί να διατηρεί με ότι του αναλογεί την Μνήμη, δεν θα υπάρξει λήθη. Και το βασικότερο, προχωράμε μπροστά με πυξίδα την φράση του Ηλία Βενέζη «να ξαναθυμηθούμε πάλι, να μην πάψουμε να θυμόμαστε, να μάθουμε στα παιδιά μας να θυμούνται κι έτσι δεν θαμιλάμε για χαμένες Πατρίδες γιατί αυτές θα είναι πάντα ζωντανές  μέσα μας.»

Οι πατρίδες είναι οι άνθρωποι κι όλα όσα κουβαλάνε στο μπαούλο της μνήμης τους κι αν η Μικρασία δεν χάθηκε με τον ξεριζωμό είναι γιατί υπήρχαν άνθρωποι που μαζί με τις μνήμες τους έφεραν  εικόνες, μυρωδιές και αισθήματα, μαργαριτάρια της Ανατολής σε ένα περιδέραιο από  πολύτιμες πέτρες

Οι τόποι που χάθηκαν ξαναγεννήθηκαν εδώ στην απέναντι όχθη, θεμελιώθηκαν από την αρχή με στέρεα υλικά και αξίες που κυλούν μες το αίμα μας. Με πολιτισμό που μπόλιασε γόνιμα τη μάνα Ελλάδα και την έκανε βιώσιμη, ομοιογενή και πλουσιότερη .