Η Βενεζουέλα σε επεκτατικό πόλεμο – Νίκη ή θάνατος το δίλημμα στον ”καυγά” με την Γουιάνα

Γράφει η Μαρια – Ελένη Σταχτής

Η Βενεζουέλα βρίσκεται σε μια συνεχή πολιτική και οικονομική κρίση στην σκιά της οποιας της ο Πρόεδρος Μαδούρο καλεσε τους πολιτες σε ενα δημοψηφισμα τον Δεκεμβρίου 2023. Η κυβερνηση Μαδουρο επιδιώκει να προσαρτήσει ένα σημαντικό μέρος της επικράτειας της ανατολικής γειτονικής χώρας, της Γουιάνας. Αυτή η περιοχή, γνωστή ως περιοχή του Εσσεκίμπο, αποτελεί αντικείμενο διαμάχης μεταξύ Βενεζουελας, Ισπανιας και Βρετανιας, για αιώνες, από την εποχή της αποικιοκρατίας. Το πρόσφατο δημοψήφισμα της Βενεζουέλας, το οποίο έχει καταδικαστεί ευρέως από τη διεθνή κοινότητα και την ίδια τη Γουιάνα, επαναφέρει το ζήτημα για την Βενεζουέλα, φέρνοντας στο προσκήνιο γεωπολιτικα ζητηματα κα συμφέροντα που εμπλέκονται, ιδιαίτερα σχετικά με τα τεράστια αποθέματα πετρελαίου που έχουν ανακαλυφθεί έξω από την ακτή της Γουιάνας.

Το δημοψήφισμα είδε τη συντριπτική πλειοψηφία των συμμετεχόντων να ψηφίζει υπέρ της προσάρτησης της περιοχής Εσσεκίμπο, σύμφωνα με την κυβέρνηση της Βενεζουέλας. Ωστόσο, διεθνείς παρατηρητές έχουν αμφισβητήσει τη νομιμότητα αυτών των αποτελεσμάτων, επισημαίνοντας ασυνέπειες στην προσέλευση των ψηφοφόρων και πιθανή χειραγώγηση του αποτελεσματος. Η κίνηση ερμηνευεται ως επιθετική διακήρυξη της μακροχρόνιας αξίωσης της Βενεζουέλας για το Εσσεκίμπο, μια αξίωση που έχει παραμείνει αδρανής για περιόδους αλλά έχει επανεμφανιστεί με αφορμη ισως την πρόσφατη ανακάλυψη πετρελαίου στην περιοχή.

Η περιοχή Εσσεκίμπο, είναι πλούσια σε φυσικούς πόρους, συμπεριλαμβανομένων του χρυσού, των διαμαντιών και, πιο πρόσφατα, σημαντικών αποθεμάτων πετρελαίου ανοιχτα των ακτών της. Αυτές οι ανακαλύψεις έχουν μεταμορφώσει τη Γουιάνα από ένα σχετικά άγνωστο σημειο του χαρτη σε πρωταγωνιστη στην παγκόσμια ενεργειακή αγορά. Αυτή η οικονομική προοπτικη ωστόσο, έρχεται σε αντίθεση με την οικονομική κατάρρευση της Βενεζουέλας, που χαρακτηρίζεται από υπερπληθωρισμό, κατακόρυφη πτώση της παραγωγής πετρελαίου λόγω κακοδιαχείρισης και διεθνών κυρώσεων, και σημαντική εξόδου του πληθυσμού της.

Η χρονική στιγμή του δημοψηφίσματος της Βενεζουέλας και των αξιώσεων της για το Εσσεκίμπο μπορεί να θεωρηθεί ως στρατηγική κίνηση του καθεστώτος του Προέδρου Νικολάς Μαδούρο για να αποσπάσει την προσοχή από τις εσωτερικές δυσκολίες και να προκαλεσει εθνικιστική υποστήριξη. Ωστόσο, αυτή η ενέργεια επιτείνει τις εντάσεις με τη Γουιάνα, η οποία έχει απορρίψει κατηγορηματικά τις αξιώσεις και τις ενέργειες της Βενεζουέλας ως παραβίαση της κυριαρχίας και της εδαφικής της ακεραιότητας. Η διεθνής κοινότητα, συμπεριλαμβανομένων μεγάλων δυνάμεων όπως οι Ηνωμένες Πολιτείες και περιφερειακοί παράγοντες όπως η Βραζιλία, έχουν εκφράσει την ανησυχία τους για την πιθανότητα συγκρουσεων στην περιοχή.

Οι Ηνωμένες Πολιτείες, ειδικότερα, έχουν ισχυρό συμφέρον για την σταθεροτητα στην περιοχη και την ανεμπόδιστη ανάπτυξη του πετρελαϊκού της τομέα. Αμερικανικές εταιρείες, οπως η ExxonMobil, έχουν επενδύσει σημαντικά στον πετρελαϊκό τομέα της Γουιάνας, Οι ΗΠΑ έχουν ήδη δείξει την ανησυχία τους μέσω αεροπορικών περιπολιών πάνω από τη Γουιάνα, σηματοδοτώντας την ετοιμότητά τους να προστατεύσουν τα συμφέροντά τους και να διατηρήσουν την σταθερότητα.

Η αντίδραση της Βραζιλίας στην κατάσταση ήταν να ενισχύσει την παρουσία της κοντά σε στρατηγικές τοποθεσίες που θα μπορούσαν πιθανόν να λειτουργήσουν ως διαδρομές για την στρατιωτικη εισβολη των δυναμεων της Βενεζουελας στην αμφισβητούμενη περιοχή. Αυτή η κίνηση υπογραμμίζει την ευρύτερη ανησυχία σχετικά με τις ενέργειες της Βενεζουέλας και την πιθανοτητα ένοπλης σύγκρουσης, η οποία θα μπορούσε να έχει εκτεταμένες επιπτώσεις σε ολοκληρη την Νότια Αμερική.

Καθώς η κατάσταση συνεχίζει να εξελίσσεται, ο ρόλος της διεθνούς κοινότητας γίνεται όλο και πιο κρίσιμος στη μεσολάβηση της διαμάχης και στην πρόληψη της κλιμάκωσης σε ένοπλη σύγκρουση. Η επίλυση της διαμάχης για την περιοχή Εσσεκίμπο απαιτεί διπλωματική ευαισθησία, σεβασμό στο διεθνές δίκαιο και αναγνώριση των περιφερειακών και παγκόσμιων επιπτώσεων της σύγκρουσης. Ο δρόμος προς τα εμπρός πρέπει να είναι γεμάτος με διάλογο και διαπραγματεύσεις, και οχι με μονομερείς ενέργειες και στρατιωτικές επιδείξεις.

Η επίλυση αυτής της διαμάχης θα απαιτήσει προσεκτική ανάλυση ιστορικών διεκδικήσεων, οικονομικών φιλοδοξιών και της αναγκαιότητας για σταθερότητα. Καθώς η Γουιάνα συνεχίζει να αναδύεται ως ενεργειακή δύναμη και η Βενεζουέλα επιδιώκει να ανακτήσει τη χαμένη της θέση, ο ρόλος της διεθνούς κοινότητας στην εξασφάλιση μιας ειρηνικής και δίκαιης επίλυσης δεν μπορεί να υποτιμηθεί. Η σκιά της σύγκρουσης δεσπόζει, αλλά η ευκαιρία για διπλωματία και διάλογο παραμένει ανοιχτή.