Ευρωπαίοι: Δυσαρεστημένοι για τη λειτουργία της δημοκρατίας και τους πολιτικούς

Του Βασίλη Σπυρόπουλου

Η Γηραιά Ήπειρος πέρασε από διάφορες ιστορικές φάσεις. Μεγάλα διαστήματα ειρήνης, αλλά και πολυετείς πόλεμοι προσέδωσαν στον κάθε λαό της Ευρώπης μια ξεχωριστή και συγκεκριμένη φυσιογνωμία, μια ιδιαίτερη αντίληψη του κόσμου που δημιούργησε και την μοναδικότητα του κάθε πολιτισμού. Από την αρχαιότητα μέχρι και σήμερα, ζητούμενο για τους (περισσότερους) Ευρωπαίους πολίτες είναι η δημοκρατία, η ελευθερία, η δικαιοσύνη και η ευημερία. Το δημοκρατικό πολίτευμα επιδοκιμάζεται ως το πλέον αποδεκτό από κάθε άλλη μορφή πολιτεύματος. Στην εποχή μας, που όλα είναι ρευστά και αλλάζουν με τρομακτική ταχύτητα, οι Ευρωπαίοι, έχοντας ζήσει στο πετσί τους τι σημαίνει κρίση, εκφράζουν την δυσπιστία και την επιφυλακτικότητά τους απέναντι στον τρόπο με τον οποίο λειτουργεί η δημοκρατία και σε εκείνους που καλούνται να την υπηρετήσουν, δηλαδή τους πολιτικούς.

«Στα κάγκελα» Γάλλοι, Γερμανοί και Ιταλοί

Δημοσκόπηση που δημοσιεύτηκε πρόσφατα στο Παρίσι φέρνει στο φως ανησυχητικά ευρήματα, που προέρχονται από σχετική έρευνα σε τρεις παραδοσιακές δυνάμεις της Ευρώπης. Περίπου 7 στους 10 (ποσοστό 68%) Γάλλους πολίτες θεωρούν ότι «η δημοκρατία δεν λειτουργεί πλέον καλά». Την ίδια άποψη έχουν το 63% των Ιταλών και το 47% των Γερμανών, με τα ποσοστά από πέρυσι να έχουν ανέβει κατά περίπου 7%. Εξάλλου, μόλις το 18% των Γάλλων εκτιμά ότι οι πολιτικοί λαμβάνουν υπόψη τη γνώμη τους. Το ποσοστό αυτό ανέρχεται σε 33% στη Γερμανία, ενώ πέρυσι βρισκόταν στο 45%. Κι όταν οι Γάλλοι σκέφτονται τη λέξη «πολιτική», το πρώτο πράγμα που τους έρχεται στο νου είναι η λέξη «δυσπιστία», τουλάχιστον για το 37% των ερωτηθέντων στην έρευνα. Κάπως καλύτερα είναι τα πράγματα σε Ιταλία και Γερμανία, όπου το αντίστοιχο ποσοστό είναι 30%.

Την ίδια στιγμή, η καχυποψία απέναντι σε εκλεγμένα μέσα από δημοκρατικές διαδικασίες πολιτικά πρόσωπα είναι έκδηλη. Για 3 στους 10 Γάλλους, τα συγκεκριμένα πρόσωπα είναι «μάλλον έντιμα». Το 26% των Ιταλών έχει την ίδια άποψη, όπως και το 45% των Γερμανών. Η δυσαρέσκειά τους είναι εξίσου μεγάλη και για τους ηγέτες των χωρών τους. 60% των Γάλλων δεν είναι ευχαριστημένοι από το έργο του Προέδρου Μακρόν, την ώρα που το 68% των Γερμανών είναι δυσαρεστημένοι από τον Καγκελάριο Όλαφ Σολτς (αύξηση κατά 23% σε σχέση με πέρυσι). Στην Ιταλία, το ποσοστό δυσαρέσκειας προς την κυβέρνηση Μελόνι φθάνει το 44%, πάνω κατά 9% σε σχέση με πέρυσι.

Ευρωεκλογές: Στα ύψη η αποχή

Ο έντονος προβληματισμός των Ευρωπαίων αναφορικά με την δημοκρατία και τον ρόλο των πολιτικών αποτυπώνεται και στις Ευρωεκλογές, όπως έχουμε συνηθίσει να τις αποκαλούμε. Αν και η πλειοψηφία θεωρεί ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση είναι ένας απαραίτητος θεσμός, που μπορεί να συμβάλλει στην επίλυση ζητημάτων μείζονος σημασίας, λίγοι είναι εκείνοι οι οποίοι προσέρχονται στις κάλπες για να επιλέξουν τον άνθρωπο που θέλουν να τους εκπροσωπήσει στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο.

Διάγραμμα με την συμμετοχή των Ευρωπαίων πολιτών στις Ευρωεκλογές- 1979 έως 2014

Είναι χαρακτηριστικό ότι από το 1979 έως και το 2014, η συμμετοχή των Ευρωπαίων στις Ευρωεκλογές είναι όλο και πιο περιορισμένη. Ξεκίνησε από το αισιόδοξο 62% και έφθασε στο μάλλον αποθαρρυντικό 43% το 2014. Η αποχή “χτυπάει κόκκινο” κυρίως στις χώρες της Ανατολικής Ευρώπης, όπως η Σλοβακία, όπου έφθασε ακόμη και το 87% το 2014. Οι πολίτες φαίνεται να αδιαφορούν και σε χώρες της Δυτικής και Κεντρικής Ευρώπης, όπως για παράδειγμα στη Γερμανία, την Ολλανδία και το Βέλγιο, μία στάση την οποία μεταφέρουν και στις εθνικές εκλογές των χωρών τους, οπότε η δυσαρέσκεια που τείνει να φθάσει την αδιαφορία αποτυπώνεται έκδηλα και με αυτόν τον τρόπο.

Τα ποσοστά συμμετοχής ανά χώρα στις Ευρωεκλογές του 2019

Το 2019, έτος κατά το οποίο διεξήχθησαν οι τελευταίες Ευρωεκλογές, το κύριο χαρακτηριστικό ήταν η συμμετοχή- ρεκόρ εικοσαετίας- των Ευρωπαίων πολιτών, που ξεπέρασε το 50%. Στις κάλπες προσήλθαν ομοθυμαδόν, όπως φαίνεται, οι Βέλγοι και οι πολίτες του Λουξεμβούργου, ενώ οι Σλοβάκοι συμμετείχαν στην διαδικασία με το ισχνό 23%. Στην Ελλάδα, ψηφίσαμε περίπου οι 6 στους 10, με την αποχή να συνεχίζει να καταγράφει υψηλά νούμερα. Κανείς δεν μπορεί να γνωρίζει με σιγουριά πως θα εξελιχθούν τα πράγματα στις φετινές Ευρωεκλογές. Η εκπεφρασμένη δυσαρέσκεια των Ευρωπαίων πολιτών για την ποιότητα, σε τελική ανάλυση, της δημοκρατίας, τόσο σε εθνικό, όσο και σε ευρωπαϊκό επίπεδο, και την συμβολή των πολιτικών στην επίλυση των προβλημάτων τους δεν είναι καλός οιωνός μιας διευρυμένης συμμετοχής στις κάλπες του καλοκαιριού.