Με το τέρας που εξέθρεψε επί σειρά ετών και ενίοτε παρουσιαζόταν ως επιτυχία, ως σύγκλιση απόψεων σε μια κοινή πολιτική ή ως «ευαισθησία» απέναντι στο ζήτημα της κλιματικής κρίσης, βρίσκεται αντιμέτωπη η Ευρώπη.
Η οργή των αγροτών, από τη Βόρεια Θάλασσα μέχρι τα μεσογειακά παράλια και από την Ανδαλουσία ως την ρουμανικά λιμάνια της Κωστάντζας και του Γαλατσίου, αφορά μια σειρά ζητημάτων που καταδικάζουν σε συρρίκνωση αν όχι σε εξαφάνιση του κλάδου στην Ευρώπη μακροπρόθεσμα, αποτέλεσμα λανθασμένων πολιτικών αποφάσεων και εφαρμογών επί σειρά ετών. Στη δίνη του κυκλώνα και ο πρωτογενής τομέας στη χώρα μας, που πέραν των συνολικών αδιεξόδων έχει και τα δικά του εγγενή προβλήματα.
Η Κοινή Αγροτική Πολιτική (ΚΑΠ) επί ολόκληρες δεκαετίες αποτελούσε την αιχμή του δόρατος στην κοινή ευρωπαϊκή πολιτική. Εκτός του ότι αφορούσε ένα μεγάλο τμήμα του πληθυσμού αλλά και της οικονομίας της -άμεση ή έμμεση επιρροή πάνω από το 40% τη δεκαετία του ’80- αποτέλεσε την κορυφαία διαπραγμάτευση ανάμεσα στα μέλη της. Γι’ αυτό ακόμη και σήμερα η ΚΑΠ παραμένει η μοναδική ευρωπαϊκή πολιτική που διαμορφώνεται και ασκείται από κοινού, όπως και το βασικότερο ευρωπαϊκό χρηματοδοτικό εργαλείο στήριξης των Ευρωπαίων αγροτών, ενός κλάδου που δεν αφορά μόνο απασχόληση και οικονομία αλλά και το πληθυσμιακό, γεωγραφικό, κοινωνικό και περιβαλλοντικό ανάγλυφο ολόκληρης της ηπείρου. Και ο καθένας μπορεί να κατανοήσει τους κραδασμούς που θα προκύψουν αν η Γαλλία πραγματοποιήσει την απειλή της και προχωρήσει σε μονομερείς εξαιρέσεις από την ΚΑΠ για να κατευνάσει τους Γάλλους αγρότες.
Στη δίνη των εισαγωγών, του πολέμου και της κλιματικής κρίσης
Η τελευταία ΚΑΠ (2023-2027) αφορούσε μια σειρά υποχρεώσεων των κρατών μελών και των αγροτών ανά χώρα συμπεριλαμβάνοντας την κλιματική κρίση και την ανάγκη προστασίας του περιβάλλοντος και της βιοποικιλότητας, τις επισιτιστικές ανάγκες των Ευρωπαίων και την κάλυψη αναγκών μέσω διευρυμένων εμπορικών συμφωνιών με ομοσπονδίες κρατών της Αφρικής, της Ασίας ή της Νότιας Αμερικής αλλά και την ουκρανική κρίση μέσω ειδικού καθεστώτος εισαγωγής προϊόντων από την εμπόλεμη χώρα.
Η πρόσφατη επικαιροποίηση της αφορά στην ΚΑΠ 2021-2027 που διαχειρίζεται περίπου 390 δις. ευρώ (19 δις. στην Ελλάδα) και η οποία είχε διάφορες τροποποιήσεις και προέβλεπε διαφορετικά σενάρια αλλά και ροές χρημάτων από το συνηθισμένο. Η λήψη μέτρων για την κλιματική κρίση, για παράδειγμα, επηρέασε την ΚΑΠ και κατεύθυνε μέρος των χρημάτων σε αυτήν την κατεύθυνση, δημιουργώντας επιπρόσθετες υποχρεώσεις στον Ευρωπαίο αγρότη, κόντρα στον βασικό σκοπό της, την ενίσχυση του μέσου αγροτικού εισοδήματος. Η φυτική κάλυψη, για παράδειγμα, μέρους της καλλιεργήσιμης γης για έναν αγρότη στη Θεσσαλία στο πλαίσιο των «οικολογικών σχημάτων» (Eco – Schemes) που προβλέπεται ως προϋπόθεση για να εισπράξει την ευρωπαϊκή επιδότηση, δημιουργεί ένα επιπρόσθετο κόστος. Κι αυτό σε κανονικές συνθήκες είναι επιπλέον έξοδο, πόσο μάλλον σε μια κατάσταση όπως η σημερινή στη Θεσσαλία…
Ωστόσο για να μην αλλάξει κάτι στον τρόπο της ευρωπαϊκής ενίσχυσης των αγροτών είναι επιβεβλημένη η συμμόρφωσή τους στην ΚΑΠ. «Η μεγάλη αλλαγή που έχουμε πλέον είναι η στροφή προς μια «φιλοπεριβαλλοντική» κατεύθυνση, με δράσεις όμως που θα πρέπει να κάνουν οι παραγωγοί μας, τόσο στον Πυλώνα I, που είναι οι άμεσες ενισχύσεις, όσο και στον Πυλώνα ΙΙ, που αφορά τις επενδύσεις» είχε πει με την ολοκλήρωση των διαπραγματεύσεων για την Κοινή Αγροτική Πολιτική ο γ.γ. Αγροτικής Πολιτικής και Διεθνών Σχέσεων του ΥΠΑΑΤ, Κώστας Μπαγινέτας στο ΑΠΕ. Επομένως, οι παραγωγοί είναι υποχρεωμένοι να αναλάβουν αυτή την υποχρέωση, και με τη «βούλα».
Το επόμενο φλέγον ζήτημα, γενεσιουργός αιτία των μεγάλων κινητοποιήσεων που βλέπουμε σήμερα στη Γερμανία, τη Γαλλία, το Βέλγιο, την Πολωνία και αλλού, πέραν της μειωμένης ενίσχυσης του αγροτικού εισοδήματος, αφορά και στον αθέμιτο ανταγωνισμό που αντιμετωπίζουν οι Ευρωπαίοι αγρότες, με την υπογραφή μάλιστα των Βρυξελλών. Εμπορικές συμφωνίες των τελευταίων ετών που έκλεισαν οι Βρυξέλλες για εισαγωγή αγροτικών προϊόντων αλλά και η πριμοδότηση των εισαγωγών ουκρανικών προϊόντων, την ώρα που για παράδειγμα οι Γερμανοί αγρότες χάνουν και το «προνόμιο» της φτηνής ενεργειακής πηγής, το ρωσικό φυσικό αέριο, «τρακάρουν» με την ευρωπαϊκή γεωργία και τα προϊόντα της.
Αξίζει να αναφερθούν τα αιτήματα των Γάλλων αγροτών που «πολιορκούν» αυτές τις μέρες το Παρίσι: Αναθεώρηση των κανόνων ως προς την επιβεβλημένη αγρανάπαυση του 4% της αγροτικής γης, ένταξη στις κοινοτικές προδιαγραφές των ουκρανικών προϊόντων (πτηνοτροφικά, δημητριακά κλπ) που λειτουργούν αποσταθεροποιητικά στην ευρωπαϊκή αγορά, επαναδιαπραγμάτευση και επανασχεδιασμός εμπορικών συμφωνιών με τρίτες χώρες. Δεν είναι τυχαίο πως η κυβέρνηση Μακρόν απέρριψε το προσχέδιο της συμφωνίας με την Mercosur (Ν. Αμερική), καθώς η εισροή προϊόντων από την Αργεντινή, τη Βραζιλία, την Ουρουγουάη θα δημιουργήσει λογικές αθέμιτου ανταγανισμού στο κρέας, τα γαλακτοκομικά, τη ζάχαρη.
Οι λανθασμένες επιλογές σε επίπεδο Ευρώπης και κυρίως η μη συμπερίληψη της θέσης και του μέλλοντος του αγροτικού πληθυσμού της στη διαμορφούμενη ΚΑΠ αποδεικνύεται από την προώθηση διαφόρων στρατηγικών, όπως η Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία. Το συγκεκριμένο σύμφωνο θέλει λιγότερα φυτοφάρμακα, ενίσχυση της ποικιλομορφίας του τοπίου και κυρίως την κατεύθυνση του 40% του συνολικού προϋπολογισμού της ΚΑΠ σε δράσεις για το κλίμα, χωρίς να έχει προηγουμένως μεριμνήσει για τις προϋποθέσεις ώστε οι Ευρωπαίοι αγρότες να μπορούν να πειθαρχήσουν στα μέτρα, χωρίς να απωλέσουν κι άλλο από το ετήσιο εισόδημά τους.
