Πόλεμος στη Μέση Ανατολή: Οι δύσκολες αποφάσεις του Μπάιντεν

Του Γιάννη Κορωναίου

Σε αναμονή της απάντησης του Ισραήλ βρίσκεται ολόκληρος ο πλανήτης, με την Ουάσιγκτον και την Ευρώπη να συνιστούν αυτοσυγκράτηση στον Νετανιάχου, για τον οποίον, όμως, φαίνεται πως ο κύβος έχει ριφθεί. Το δόγμα του Ισραήλ παραμένει “οφθαλμός αντί οφθαλμού” και σύμφωνα με αυτό απομένουν μόνοι οι τελικές αποφάσεις για το “πότε” και το “που” και όχι για το “αν”.

Η ευρύτερη ανάφλεξη στη Μέση Ανατολή με την απευθείας πολεμική αντιπαράθεση Ιράν-Ισραήλ ήταν το απευκταίο σενάριο για τις ΗΠΑ και τα ευρωπαϊκά κράτη.

Η Ουάσιγκτον, σε προεκλογική περίοδο για να μην ξεχνιόμαστε, βλέπει με δυσφορία το Ισραήλ να έχει εμπλακεί για τα καλά σε μια χωρίς ορατό τέλος πολεμική περιπέτεια. Παρά τις “παραινέσεις” για ολοκλήρωση των επιχειρήσεων στη Λωρίδα της Γάζας, η κυβέρνηση Νετανιάχου συντηρεί εδώ και έξι μήνες τη σύγκρουση με τη Χαμάς ενώ “χρεώνεται” και την έναρξη των εχθροπραξιών με την Τεχεράνη, με το χτήπημα στο προξενικό κτήριο στη Δαμασκό. Τώρα οι ΗΠΑ είναι αναγκασμένες να προστρέξουν σε βοήθεια του, όπως έκαναν συμμετέχοντας στην εξουδετέρωση των ιρανικών πυραύλων, όσο κι αν λένε πως δεν θα είναι δίπλα του σε μια επιθετική ενέργεια.

Αγωνία για θαλάσσιο εμπόριο και πετρέλαιο

Ασχέτως της συνέχειας που επιθυμεί να δώσει το Ισραήλ στην αντιπαράθεση, δεδομένο είναι πως η παγκόσμια οικονομία, που ήδη κλειδωνίζεται, έχει υποστεί ένα ισχυρό πλήγμα από την περαιτέρω ανάφλεξη στην πετρελαιοπαραγωγό Μέση Ανατολή. Την ώρα που οι δυτικές κυβερνήσεις και οι παγκόσμιες χρηματαγορές βλέπουν με αγωνία πως “ξημερώνουν” τα χρηματιστήρια στην κάθε γωνιά του πλανήτη, το εμπόριο και οι μεταφορές βρίσκονται σε νέο πανικό ενόψει των επόμενων ημερών, με τα ερωτήματα να είναι τρομακτικά: Θα κλείσουν τα στενά του Ορμούζ; Θα διακοπεί το θαλάσσιο εμπόριο του πετρελαίου; Το σύνολο των θαλασσίων μεταφορών από την Ασία προς την Ευρώπη θα διεξάγεται με τα πλοία να κάνουν τον περίπλου της Αφρικής σε μόνιμη βάση; Πόσο θα επιβαρυνθούν τα εμπορεύματα με το επιπλέον κόστος της μεταφοράς; Που θα φτάσει το πετρέλαιο (με τη βενζίνη στη χώρα μας να έχει περάσει τα 2 ευρώ το λίτρο); Σημειώνεται πως το 1/5 του εμπορικού όγκου της διακίνησης πετρελαίου, περίπου 20 εκατ. βαρέλια αργού, γίνεται καθημερινά από τα Στενά του Ορμούζ.

Βάσει των πρώτων ενδείξεων, οι ασιατικές αγορές δείχνουν μερική ψυχραιμία απέναντι στα γεγονότα. Άνοιξαν με μικρές απώλειες ή σταθερότητα, που σημαίνει πως προεξοφλούν μια ήπια αντίδραση από πλευράς Ισραήλ ή αναμένουν απλά το χτύπημα του, οπότε μεταθέτουν και τη δική τους αντίδραση.

Τι θέλει να αποφύγει ο Μπάιντεν

Ο Τζο Μπάιντεν βρίσκεται σε ένα δύσκολο σταυροδρόμι, που πιθανώς θα κρίνει και την τύχη του στις επικείμενες εκλογές. Να επιβάλλει την αρχή της αμερικανικής ισχύος, συμμετέχοντας ενεργά στις όποιες ισραηλινές ενέργειες, και να βάλει πιο βαθιά τη χώρα του σε μια πολεμική περιπέτεια, τη δεύτερη αν συνυπολογιστεί και η Ουκρανία, ή να συμμετάσχει στην αποκλιμάκωση της έντασης, ερχόμενες σε ευθεία αντιπαράθεση με τον Νετανιάχου.

Τα σημεία δείχνουν ότι γέρνει προς τη δεύτερη επιλογή, χωρίς να φαίνεται και η πλήρης “παραίτηση” από την πρώτη. Οι σχέσεις με τον Νετανιάχου είναι έτσι κι αλλιώς κακές, λόγω της ισραηλινής επιχείρησης στη Γάζα, οπότε μπορεί να “μετριάσει” τη στήριξη του προς το Τελ Αβίβ.

Ο αμερικανός πρόεδρος είχε τηλεδιάσκεψη με τους ηγέτες των χωρών της G7 και τηλεφωνική συνομιλία με τον βασιλιά της Ιορδανίας Αμπντάλα. Μετά και απ’ αυτές τις επαφέες, ο αμερικανός υπουργός Άμυνας Λόιντ Όστιν δήλωσε πως «καταδικάζουμε τις επιθέσεις αυτές από το Ιράν και το καλούμε να σταματήσει αμέσως οποιεσδήποτε περαιτέρω επιθέσεις». Το Ιράν τα τελευταία χρόνια ενίσχυσε τις σχέσεις του πολυεπίπεδα με Μόσχα και Πεκίνο. Συνεργασίες σε εμποριο και οικονομία, άμυνα και ασφάλεια επιτεύχθηκαν, με τα τρια κράτη να συναπαρτίζουν έναν άξονα που μπορεί να “πατήσει” και σε άλλους πολυμελείς οργανισμούς (BRICS). Σε ο,τι αφορά στην άμυνα, χαρακτηριστικό παράδειγμα της συνεργασίας είναι η κοινή ναυτική άσκηση προ 20ημέρου στον κόλπο του Ομάν, μια “ανάσα” από τα στενά του Ορμούζ. Ρωσία, Κίνα, Ιράν πραγματοποίησαν ασκήσεις και προσομοιώσεις ασφάλειας ναυσιπλοϊάς με την συμμετοχή ως παρατηρητών της Ινδίας, του Πακιστάν, του Αζερμπαϊτζάν, του Ομάν και του Καζακστάν. Άλλωστε τόσο τα ρωσικά προϊόντα, για να αποφύγουν τις δυτικές κυρώσεις, όσο και μεγάλος όγκος των κινεζικών διέρχονται από τα Στενά του Ορμούζ, οπότε υπάρχει κοινό συμφέρον προστασίας της διέλευσης των εμπορικών πλοίων.

Όλα αυτά δεν μπορεί να τα αμελήσει ο Μπάιντεν, βλέποντας τόσο προς το εξωτερικό και τον αντίκτυπο των όσων κάνει έναντι των συμμάχων, όσο και προς το εσωτερικό, στο “θυμικό” των Αμερικανών ψηφοφόρων. Ωστόσο δεν μπορεί παρά να αντιλαμβάνεται, ο ίδιος και το επιτελείο του, πως έτσι όπως εξελίσσεται η κατάσταση “χαίρονται” Μόσχα και Πεκίνο. Η Ουάσιγκτον πλέον δαπανά προσοχή, κόπο και χρήμα στη Μέση Ανατολή, αφήνοντας προς ώρας σε δεύτερη μοίρα την Ουκρανία και αδυνατώντας πολύ περισσότερο να “σηκώσει τους τόνους” στη Σινική Θάλασσα.