Παιδί πολύτεκνης οικογένειας μεταναστών, με ελληνική καταγωγή, ήταν ο πρώτος πρόεδρος της σύγχρονης, ενωμένης Αργεντινής!
Το όνομά του ήταν Βαρθολομαίος Μίτρε – Μαρτίνεζ, μια πολύπλευρη προσωπικότητα που πρωτοστάτησε στη συγκρότηση του εθνικού κράτους της Αργεντινής και κατά τη διακυβέρνησή του (1862- 1868) έβαλε τα θεμέλια για τη θεσμική οργάνωσή του, παίρνοντας, ταυτόχρονα, μέτρα οικονομικής ανάπτυξης και κοινωνικού εκσυγχρονισμού.
Εκτός, όμως, από πολιτικός, ο Βαρθολομαίος, το πρωτότοκο από τα τέσσερα παιδιά του Αμβρόσιου Μίτρε (Abrosio Estanislao de la Concepción Mitre y Campos, το πλήρες όνομά του) και της ισπανο-ιρλανδικής καταγωγής Ζοζεφίνας Μαρτίνεζ (Josefa Martínez Whetherton), διακρίθηκε ως στρατιωτικός, διπλωμάτης, νομοθέτης, ιστορικός, δημοσιογράφος, λογοτέχνης και μεταφραστής.
Η καταγωγή του απασχόλησε πολλούς μελετητές. Όμως, καθώς γιορτάζεται στην Αργεντινή -μέχρι τον προσεχή Ιούλιο- το Έτος Μίτρε, που ξεκίνησε στις 26 Ιουνίου 2021, με τη συμπλήρωση 200 χρόνων από τη γέννησή του (γέννηση 26 Ιουνίου 1821, στο Μπουένος Αϊρες/ θάνατος: 19 Ιανουαρίου 1906), έχει πλέον τεκμηριωθεί ότι η ιστορία της οικογένειάς του, από την πλευρά του πατέρα του, ξεκινάει από τον ελληνικό χώρο, πιθανόν κάπου στην Ήπειρο.
Λέγεται, δε, ότι και ο ίδιος παρότι δεν είχε επισκεφτεί ποτέ την Ελλάδα, διατηρούσε την οικογενειακή παράδοση και μιλούσε άπταιστα ελληνικά! Ο παλαιότερος γνωστός και επιβεβαιωμένα πρόγονος του Βαρθολομαίου ήταν ο Δημήτριος Βεντούρα Μητρόπουλος, του οποίου το επώνυμο στα ισπανικά παραφράστηκε σε «Μίτρε».
Βαρθολομαίος Μίτρε
Ο «ισπανοποιημένος», λοιπόν, Δημήτριος Βεντούρα Μίτρε ή Μητρόπουλος (Ventura Demetrio Mitre) γεννήθηκε, όπως προκύπτει από διάφορα αρχεία, το 1662, στον ευρωπαϊκό χώρο, πιθανόν στη Βενετία ή σε κάποια ελληνική περιοχή, που αποτελούσε κτήση των Ενετών.
Μια ανεπιβεβαίωτη εκδοχή θέλει οι γονείς ή οι παππούδες του Δημήτριου Βεντούρα Μητρόπουλου να κατοικούσαν στη Χιμάρα της βορείου Ηπείρου ή άλλου μέρους της Ηπείρου και ν’ αναγκάστηκαν να φύγουν με προορισμό κάποια πόλη της ιταλικής χερσονήσου, με πιθανότερη τη Βενετία.
Αυτό πιθανόν να έγινε μετά την αποτυχημένη εξέγερση του 1596 κατά των Οθωμανών (Επανάστασης της Χιμάρας), η οποία ενισχύθηκε από τους τότε Ισπανούς κυρίαρχους της ιταλικής Νάπολης, ίσως σε αντιπερισπασμό για τις επιθέσεις του οθωμανικού στόλου στη Σικελία.
Άλλωστε, είναι γνωστό ότι, μετά την καταστολή της, πολλοί από τους εξεγερμένους κατοίκους της Ηπείρου για να γλιτώσουν από τα αντίποινα των Οθωμανών κατέφυγαν στη Νάπολη και σε άλλες πόλεις-κράτη της ιταλικής χερσονήσου.
Όπως και να έχει, ο Δημήτριος Βεντούρα Μητρόπουλος ή Μίτρε φαίνεται ότι μετά την ενηλικίωσή του πηγαίνει στην Ισπανία ή στην ισπανοκρατούμενη Νάπολη και αναζητάει την τύχη του στον ισπανικό στρατό, που επιδιώκει να επιβάλει την κυριαρχία του στις αποικίες της νοτίου Αμερικής.
Εξετάζοντας το γενεαλογικό δένδρο του Βαρθολομαίου Μίτρε διαπιστώνουμε ότι οι πρόγονοί του και μετά τον Δημήτριο Βεντούρα Μίτρε είχαν ισχυρή παρουσία στη στρατιωτική και πολιτική ζωή των πόλεων τους, με τον πατέρα του Αμβρόσιο να διακρίνεται στον Αγώνα της Ανεξαρτησίας της Αργεντινής (1810- 1816).
Ωστόσο, ο νεαρός Βαρθολομαίος από πολύ νωρίς έδειξε την κλίση του και στα γράμματα αν και ο πατέρας του, όπως λέγεται, τον προόριζε για αγροτικές και κτηνοτροφικές εργασίες.
Γι’ αυτό και το 1829 έστειλε τον 8χρονο -τότε- Βαρθολομαίο στο αγρόκτημα του φίλου της οικογένειας Γερβάσιο Ρόχας, αδελφού του Αργεντινού δικτάτορα Χουάν Μανουέλ ντε Ρόχας (Juan Manuel de Rosas), προκειμένου να εκπαιδευτεί σ’ αυτές τις εργασίες.
Όμως, πολύ σύντομα, ο Ρόχας τον έστειλε πίσω, στο Μπουένος Αϊρες, με τα εξής σχόλια: «Πείτε στον ντον Αμβρόσιο ότι αυτός ο νεαρός δε χρησιμεύει ούτε πρόκειται να χρησιμεύσει σε τίποτε, καθώς όταν βλέπει μια σκιά, ξεκαβαλικεύει και στρώνεται στο διάβασμα».
Δύο χρόνια αργότερα, το 1831, επιβεβαιώνεται η κλίση του μικρού Βαρθολομαίου στα γράμματα, καθώς γράφει τα πρώτα ποιήματά του, τα οποία και δημοσιεύονται σε μία εφημερίδα του Μοντεβιδέο, όπου είχε μετακομίσει η οικογένειά του.
Εκεί, ο Βαρθολομαίος εισήχθη, το 1836, στη στρατιωτική ακαδημία, απ’ όπου αποφοίτησε τρία χρόνια αργότερα, σε ηλικία 18 χρόνων, με το βαθμό του ανθυπολοχαγού του Πυροβολικού, ενώ παράλληλα ενεπλάκη με την πολιτική, ως μέλος του Έγχρωμου Κόμματος.
Με την αποφοίτησή του εντάχθηκε στον στρατό της Ουρουγουάης, που ετοιμαζόταν να αντιμετωπίσει στον ποταμό Ροζάριο τον στρατό του αργεντινού κυβερνήτη δύο επαρχιών, Echagüe.
Την παραμονή της μάχης, ο Βαρθολομαίος λαμβάνει ένα γράμμα από τον πατέρα του, Αμβρόσιο, που τον ενθαρρύνει με σπαρτιάτικο τρόπο:
«Ελπίζω να ξέρεις πώς να εκπληρώσεις το καθήκον σου. Αν πεθάνεις, θα έχεις εκπληρώσει την αποστολή σου, αλλά φρόντισε να μη συμβεί αυτό. Εάν σε χάσω (κάτι που μπορεί να συμβεί και για το οποίο είμαι προετοιμασμένος), η τιμητική ανάμνηση που ελπίζω να μου αφήσεις θα παρηγορήσει την υπόλοιπη θλιβερή μου ζωή. Έτσι, αγαπητέ μου γιε, είσαι η ελπίδα μου».
Την άλλη μέρα ο νεαρός Βαρθολομαίος παίρνει το βάπτισμα του πυρός και όχι μόνο επιζεί, αλλά το 1840 προάγεται σε λοχαγό και λίγο μετά, τον Ιανουάριο του 1841, παντρεύεται στο Μοντεβιδέο τη Μαρία Λουίζα ντε Βέντια, κόρη του στρατηγού Νίκολας ντε Βέντια, με την οποία θα αποκτήσουν δύο κόρες και τέσσερις γιους.
Ένα χρόνο αργότερα, ως φιλελεύθερος πια, επιστρέφει στην Αργεντινή, τάσσεται εναντίον του δικτάτορα Ρόχας και παίρνει μέρος στην ανεπιτυχή επανάσταση για την ανατροπή του.
Μετά την καταστολή του κινήματος, ο Μίτρε βρέθηκε, το 1846, εξόριστος στην Ουρουγουάη. Αργότερα, θα ζήσει διαδοχικά στη Βολιβία, το Περού και τη Χιλή για να επιστρέψει το 1851 στην Αργεντινή και να πετύχει, ένα χρόνο αργότερα, την ανατροπή του Ρόχας.
Μετά την ανατροπή του δικτάτορα οι 13 επαρχίες της σημερινής Αργεντινής συνενώνονται υπό τον Χοσέ ντε Ουρκουίζα (Urquiza),
Η μοναδική που αρνείται να ενταχθεί στη Συνομοσπονδία είναι αυτή του Μπουένος Αϊρες, στην οποία εκλέγεται το 1860 κυβερνήτης ο Μίτρε υποσχόμενος την ολοκλήρωση της διαδικασίας ενοποίησης του κράτους.
Πραγματικά, το 1861 ο Βαρθολομαίος Μίτρε μετά από μια μεγάλη μάχη στο Παβόν νικάει τον Ουρκουίζα και η ένωση γίνεται πραγματικότητα.
Το 1862 προκηρύχθηκαν εκλογές και στις 14 επαρχίες της χώρας και ο Μίτρε εξελέγη πρώτος Πρόεδρος Δημοκρατίας της ενωμένης Αργεντινής. Η εθνική πολιτική ενότητα ήταν γεγονός και άρχιζε μια περίοδος εσωτερικής προόδου και μεταρρυθμίσεων σε όλους τους τομείς.
Η θητεία του Μίτρε είχε και επικριτές, με τους περισσότερους να θεωρούν ως το πιο μελανό σημείο της την εμπλοκή της Αργεντινής στον πιο αιματηρό πόλεμο στην ιστορία της Λατινικής Αμερικής, στον πόλεμο της Παραγουάης ή στον λεγόμενο Πόλεμο της Τριπλής Συμμαχίας.
Μετά το τέλος της προεδρικής θητείας του ο Μίτρε ίδρυσε την εφημερίδα La Nación, η οποία εξακολουθεί μέχρι σήμερα να είναι μία από τις κορυφαίες εφημερίδες της Νότιας Αμερικής. Ακόμα, έγραψε ποίηση και μυθοπλασία και μετέφρασε στα ισπανικά τη Θεία Κωμωδία του Δάντη.
Τέλος, οι μελετητές αναφέρουν ένα αξιοσημείωτο, σημειολογικά, γεγονός: ίσως ένα από τα τελευταία βιβλία που έλαβε ο στρατηγός Μίτρε όσο ζούσε ήταν «Ο Παρθενώνας», ένα έργο που ο συγγραφέας του, Federico Carullo, του έστειλε ως δώρο στις 5-8-1905, όπως προκύπτει από τη βιβλιοθήκη του Μουσείου Mitre, στο Μπουένος Αϊρες.
Ο Βαρθολομαίος Μίτρε πέθανε, σε ηλικία 85 ετών, στις 19 Ιανουαρίου 1906 στο σπίτι του. Τεράστιο πλήθος συνόδευσε τη σορό του μέχρι το κοιμητήριο Ρεκολέτα (Recoleta), όπου βρίσκεται ακόμη ο τάφος του, μεταξύ των τάφων πολλών προσωπικοτήτων της χώρας, όπως της Εύα Περόν, προέδρων της χώρας, κατόχων του βραβείου Νόμπελ κ.ά.
