Του Βασίλη Σπυρόπουλου
Μεγάλη είναι η πιθανότητα να καταγραφούν ακόμη μεγαλύτερες θερμοκρασίες – ρεκόρ παγκοσμίως το 2024, που δεν αποκλείεται να ξεπεράσουν ακόμη κι αυτές του 2023, σύμφωνα με νέα έκθεση του Παγκόσμιου Μετεωρολογικού Μηχανισμού του ΟΗΕ. Κατά την παρουσίαση της ετήσιας έκθεσης των Ηνωμένων Εθνών για το κλίμα, τονίστηκε ότι κατά την περσινή χρονιά καταρρίφθηκαν πολλά ρεκόρ που συνδέονται άμεσα με την κλιματική αλλαγή, που βιώνει όλος ο πλανήτης.
«Οι κλιματικές αλλαγές δεν περιορίζονται μόνο στις θερμοκρασίες. Αυτά που είδαμε το 2023 είναι κυρίως η άνευ προηγουμένου υπερθέρμανση των ωκεανών, η υποχώρηση των παγετώνων και η απώλεια έκτασης θαλάσσιου πάγου στην Ανταρκτική, που προκαλούν τη μεγαλύτερη ανησυχία”, υπογράμμισε η γενική γραμματέας του Παγκόσμιου Μετεωρολογικού Οργανισμού (OMM/WMO), Σελέστε Σάουλο. Τα στοιχεία που έχουν στα χέρια τους οι αρμόδιες υπηρεσίες του ΟΗΕ επιβεβαιώνουν ότι το 2023 ήταν η πιο θερμή χρονιά που έχει καταγραφεί ποτέ, με μέση θερμοκρασία στην επιφάνεια της γης 1,45 βαθμούς Κελσίου υψηλότερα από το επίπεδο αναφοράς της προβιομηχανικής εποχής. Παράλληλα, η δεκαετία που μόλις ολοκληρώθηκε είναι επίσης η πιο θερμή που έχει καταγραφεί ποτέ, γεγονός που «πυροδοτεί» ανησυχητικά σενάρια τόσο για το φυσικό περιβάλλον, όσο και για την ποιότητα ζωής των ανθρώπινων κοινωνιών.
Υψηλή και επικίνδυνη αύξηση εκπομπής μεθανίου στην ατμόσφαιρα
Οι ειδικοί επισημαίνουν ότι η μακροπρόθεσμη αύξηση της παγκόσμιας θερμοκρασίας οφείλεται κυρίως στην αύξηση της συγκέντρωσης των αερίων που προκαλούν το φαινόμενο του θερμοκηπίου στην ατμόσφαιρα, τα οποία το 2022 έφτασαν σε επίπεδα ρεκόρ. Εξαιρετικά μεγάλη, και γι’ αυτό ιδιαίτερα επικίνδυνη, είναι η αύξηση της συγκέντρωσης μεθανίου στην ατμόσφαιρα της γης. Το μεθάνιο, δεύτερο πιο ισχυρό αέριο του θερμοκηπίου μετά το CO2 (διοξείδιο του άνθρακα), είναι το βασικό συστατικό του φυσικού αερίου, το οποίο διαρρέει από τους αγωγούς φυσικού αερίου, τα ανθρακωρυχεία και τις κουζίνες μας, ενώ εκλύεται και από αγελάδες, ορυζώνες ή απόβλητα. Περίπου 580 εκατομμύρια τόνοι μεθανίου εκπέμπονται ετησίως, εκ των οποίων το 60% αποδίδεται στην ανθρώπινη δραστηριότητα (με πρώτη τη γεωργία) και σχεδόν ένα τρίτο στους φυσικούς υγροτόπους.
ΔΟΕ: «Δεν υπάρχει κανένας λόγος» για τα υψηλά επίπεδα μεθανίου
Ο Διεθνής Οργανισμός Ενέργειας υπογραμμίζει τα επίπεδα εκπομπής μεθανίου στην ατμόσφαιρα από την παγκόσμια βιομηχανία ορυκτών καυσίμων παραμένουν υψηλά, κοντά στα επίπεδα- ρεκόρ του 2019, προσθέτοντας ότι «δεν υπάρχει κανένας λόγος που οι εκπομπές αυτές παραμένουν τόσο υψηλές». Σύμφωνα με την ίδια πηγή, τουλάχιστον για το περασμένο έτος, «περίπου το 40% θα μπορούσε να έχει αποφευχθεί χωρίς καθαρό κόστος, καθώς η αξία του μεθανίου που συλλέχθηκε και διατέθηκε στην αγορά ήταν μεγαλύτερη από τις δαπάνες για την κάλυψη των διαρροών». Είναι ενδεικτικό ότι τα δύο τρίτα του μεθανίου που εκπέμπεται από τη βιομηχανία ορυκτών καυσίμων «προέρχονται από μόνον δέκα χώρες». Η Κίνα έχει την «πρωτιά» στις εκπομπές μεθανίου που προέρχεται από τον άνθρακα, οι ΗΠΑ ηγούνται στις εκπομπές μεθανίου που συνδέεται με το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο, με την Ρωσία να ακολουθεί «κατά πόδας».
«Ορόσημο» το 2024;
Στην Σύνοδο του Ντουμπάι, τουλάχιστον 52 εταιρείες πετρελαίου και φυσικού αερίου δεσμεύτηκαν να πετύχουν «σχεδόν μηδενικές εκπομπές μεθανίου» στις επιχειρήσεις τους ως το 2030. Αν και οι προθέσεις τους καταγράφονται με θετικό πρόσημο, οι ειδικοί εκφράζουν τις αμφιβολίες τους, καθώς δεν έχουν ακόμη κατατεθεί ακριβή σχέδια και οργανογράμματα προς την επίτευξη του συγκεκριμένου φιλόδοξου στόχου.
Την ίδια στιγμή, περισσότερες από 150 χώρες μετέχουν στην πρωτοβουλία «Global Methane Pledge» (Παγκόσμια Δέσμευση περί Μεθανίου), η οποία στοχεύει στη μείωση κατά 30% των εκπομπών μεθανίου από το 2020 έως το 2030. Και αυτές οι δεσμεύσεις, όμως, μάλλον είναι λειψές, καθώς δεν συνοδεύονται από λεπτομερείς σχεδιασμούς και κανείς δεν γνωρίζει εάν όντως θα οδηγήσουν στο ποθητό αποτέλεσμα.
Στην πράξη θα φανεί τελικά κατά πόσο οι στόχοι για την επίτευξη χαμηλότερων επιπέδων μεθανίου (και των υπόλοιπων αερίων που προκαλούν το φαινόμενο του θερμοκηπίου) θα εκπληρωθούν από όλους τους εμπλεκόμενους φορείς, ιδίως τις ισχυρές οικονομίες του πλανήτη, που κραούν στα χέρια τους «και το μαχαίρι και το πεπόνι».
